مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟
| عنوان | توضیحات |
| تعریف مادربرد | مادربرد، برد اصلی در کامپیوتر است که تمامی قطعات و اجزای سیستم را به یکدیگر متصل می‌کند و امکان ارتباط بین آنها را فراهم می‌نماید. |
| وظایف مادربرد | ایجاد ارتباط بین قطعات سخت‌افزاری، تأمین برق مورد نیاز آنها و مدیریت داده‌ها بین اجزای مختلف سیستم. |
| اجزای اصلی مادربرد | شامل سوکت پردازنده (CPU)، اسلات‌های حافظه (RAM)، چیپست، اسلات‌های توسعه (PCIe)، کانکتورهای برق و پورت‌های ورودی/خروجی. |
| انواع مادربرد | بر اساس اندازه و کاربرد به انواع ATX، Micro-ATX، Mini-ITX و غیره تقسیم می‌شوند. |
| نکات مهم در انتخاب مادربرد | سازگاری با پردازنده، تعداد و نوع اسلات‌های حافظه و توسعه، پورت‌های مورد نیاز، امکانات اضافی مانند Wi-Fi و بلوتوث، و کیفیت ساخت. |
هر کسی که با یک سیستم کامپیوتری یا لپ تاپ کار می‌کند باید بداند مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ این قطعه بزرگ‌ترین سخت‌افزاری است که در کیس قرار دارد و در واقع شاه‌راهی برای ارتباط پردازنده مرکزی با سایر سخت‌افزارها است. بخش‌های مختلف کامپیوتر زمانی درست کار می‌کنند که در جایگاه درست نصب شده و با سوکت‌های مناسب به یکدیگر متصل شده باشند؛ این کار را مادربرد برای شما امکان‌پذیر می‌کند.
شما باید قبل از خرید مادربرد با این قطعه بیشتر آشنا شوید. ما در ادامه ابتدا به معرفی اجمالی مادربرد و تاریخچه آن می‌پردازیم. سپس با مرور کاربرد آن به بررسی اجزای مختلف آن نیز خواهیم پرداخت. در نهایت انواع مادربرد را نیز به شما معرفی می‌کنیم تا در هنگام خرید بتوانید مدل و برند خوبی را انتخاب نمایید.
مادربرد چیست؟
ما در این بخش می‌خواهیم پاسخ کاملی به پرسش مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ بدهیم. مادربرد (Motherboard) که با نام مین برد (Mainboard) نیز شناخته می‌شود همان ای برد اصلی یا برد مادر کامپیوتر است. به عبارت ساده‌تر مادربرد اصلی‌ترین قسمت هر سیستم کامپیوتری یا لپ تاپ است. مهم‌ترین وظیفه مادربرد، کنترل پردازشگر مرکزی (CPU) و ایجاد ارتباط بین این پردازشگر مرکزی با سایر بخش‌های سیستم است.
مادربرد صرفاً مخصوص سیستم‌های کامپیوتری و لپ‌تاپ‌ها نیست. این قطعه الکترونیکی در داخل گوشی‌های موبایل، کرنومتر و حتی ساعت‌های هوشمند نیز به کار می‌رود. اگر محفظه کیس کامپیوتر را باز کنید، بزرگ‌ترین قطعه‌ای که داخل آن مشاهده می‌کنید و روی آن اجزایی از جمله CPU و RAM و همچنین قطعات جانبی مانند مودم، بلندگو، مانیتور و کارت گرافیک قرار گرفته، مادربرد است.
چگونه مشخصات مادربرد را در ویندوز ببینیم؟
شاید بخواهید مشخصات مادربرد خود را ببینید و برای آن قطعه مناسب را تهیه کرده یا آن را ارتقا دهید. برای نمایش مشخصات مادربرد سیستم کامپیوتری در ویندوز مراحل زیر را انجام دهید:
- دو کلید Windows + R را روی فشار دهید تا پنجره Run برای شما باز شود.
- دستور msinfo32 را تایپ کرده و Enter را بزنید.
- عبارت جلوی BaseBoard Manufacturer نام سازنده مادربرد را نشان می‌دهد و عبارت جلوی Product BaseBoard نیز مدل مادربرد را نمایش می‌دهد.
تاریخچه طراحی و تولید مادربرد
باتوجه به تاریخچه طراحی مادربرد می‌توان فهمید مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ اولین مادربرد با نام Planar توسط مهندسی از شرکت IBM در سال 1981 ساخته شد و از آن در اولین کامپیوتر شخصی این شرکت استفاده شد. این مادربرد از نظر ابعادی بسیار بزرگ بود و بر روی آن ریزپردازنده‌های 8080 نصب شده بود. در اولین کامپیوتر اگر قصد استفاده از یک پورت موازی یا فلاپی درایو داشتید باید برد جداگانه‌ای تهیه می‌کردید تا از طریق اسلایدهای موجود آن را به مادربرد متصل کرده و از دستگاه‌های جانبی موردنظر خود استفاده نمایید.
یکی دیگر از دلایلی که باعث تغییر شکل مادربردهای قدیمی شد، قدرت پردازش پایین آنها بود. به‌مرور با پیشرفت تکنولوژی و تغییر نیاز مشتریان، مادربردها تغییرات اساسی کردند. محصولات جدید شرکت IBM پتانسیل بیشتری برای اضافه کردن سخت‌افزارهای مختلف داشته و بر اساس استانداردهای معتبرتری ساخته می‌شدند.
همانطور که در سایت digitalclassworld هم آمده است:
در سال 1981، «Planar Breadboard» از IBM اولین مادربوردی بود که در یک رایانه شخصی استفاده شد. مخترع این فناوری، مهندس IBM، پتی مک‌هیوج بود که مادربورد را اختراع کرد و راه را برای نوآوری‌های آینده هموار ساخت. مشارکت پتی مک‌هیوج در توسعه اولین مادربورد هنوز هم امروز شناخته می‌شود و او را به عنوان پیشگام مادربورد پتی مک‌هیوج معرفی کرده‌اند.
مادربرد چه کاربردی دارد؟
برای آنکه کاربرد مادربرد را بهتر درک کنید یک مثال برای شما می‌زنیم: شهری را در نظر بگیرید که ساختمان‌های آن از طریق خیابان‌ها، آزادراه‌ها و سایر مسیرهای ارتباطی به یکدیگر متصل شده‌اند. مادربرد نیز همین نقش را در سیستم کامپیوتری دارد. به پنلی که تمام مسیرهایی پردازشگر مرکزی را به سایر بخش‌ها فراهم می‌کند، مادربرد گفته می‌شود. اگر بخواهیم کاربرد مادربرد را به‌صورت خلاصه برای شما توضیح دهیم باید به دو مورد زیر اشاره نماییم:
- این قطعه انرژی الکتریکی موردنیاز تمام اجزای کامپیوتر را در اختیارشان قرار می‌دهد.
- مادربرد مسیرهایی را برای ارتباط اجزای مختلف کامپیوتر با یکدیگر فراهم می‌کند.
به این نکته توجه داشته باشید که مادربرد به‌صورت مستقیم نقشی در ارتباط بین قطعات با یکدیگر ندارد تنها یک بستر مناسب برای سوکت‌ها و تراشه‌های ایجاد می‌کند تا بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. برای این کار کافی است تا قطعات سخت‌افزاری و پردازنده را بر روی مادربرد قرار داده و سپس آن را به برق متصل کنید. باس‌ها و پل‌های مادربرد به انتقال برق به سخت‌افزارهای مختلف کمک کرده و وظیفه انتقال اطلاعات بین این قطعات را بر عهده می‌گیرند:
به‌طورکلی دستوراتی که به کامپیوتر می‌دهید مسیر زیر را برای اجرا طی می‌کنند:
- دستور ورودی از طریق صفحه کلید یا موس به سیستم ارسال می‌شود.
- وظیفه انتقال دستور از دستگاه‌های ورودی به سی‌پی‌یو بر عهده مادربرد است.
- سی پی یو ابتدا داده‌های ورودی را به رم منتقل می‌کند تا در صورت نیاز به آنها دسترسی داشته باشد.
- دستور ورودی پس از پردازش در سیستم ذخیره می‌شوند.
- فرمان خروجی از سی‌پی‌یو به دستگاه‌های خروجی مانند مانیتور یا بلندگو ارسال می‌شوند.
- وظیفه انتقال دستورات خروجی نیز بر عهده مادربرد است.
پس همانطور که مشاهده کردید مادربرد نقشی موثر در سیستم‌های کامپیوتری و لپ‌تاپ را ایفا می‌کند. بدون این قطعه، کامپیوتر کاری نخواهد کرد پس نمی‌توان از کاربرد مادربرد چشم‌پوشی نمود.
مادربرد از چه اجزایی تشکیل می‌شود؟
با وجود آن که به سؤال مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ پاسخ داده‌ایم؛ اما اگر با اجزای تشکیل‌دهنده آن آشنا شوید، کارکرد آن را بهتر درک می‌کنید. مادربرد یک تخته پلاستیکی دارای مدارات الکترونیکی است که سایر قطعات سخت‌افزاری مانند پردازنده (CPU)، حافظه (RAM) و قطعات دیگری مانند بایوس (BIOS) بر روی آن نصب می‌شوند. اگر به یک مادربرد نگاه کنید قطعات الکترونیکی مانند خازن، ترانزیستور، مقاومت، دیود، آی سی و ورودی‌های دیگری را بر روی یک برد الکترونیکی می‌بینید.
این قطعات توسط مسیرهای مسی که Traces نامیده می‌شوند به یکدیگر متصل شده‌اند. امکان حرکت ولتاژ یا سیگنال بر روی مادربرد از طریق این مسیرها وجود دارد. حالا می‌خواهیم انواع اجزای مختلف مادربرد و کاربرد آنها را به شما معرفی کنیم:
1. سوکت پردازنده (CPU Socket):
منظور از سوکت در مادربرد، آرایش پین‌هایی است که در محل قرارگرفتن یک قطعه مانند CPU بر روی مادربرد قرار گرفته‌اند. این سوکت مادربرد بسیار حساس است و در آن چند گیره وجود دارد. با استفاده از این گیره‌ها باید CPU را در جای خود ثابت نمود و سپس فن را بر روی آن قرار داد. معمولاً در مادربردهای مخصوص سیستم خانگی و اداری از یک اسلات برای اتصال سی‌پی‌یو استفاده می‌شود؛ اما در رایانه‌های قدرتمند، چند سوکت برای اتصال CPU وجود دارد.
هر نسل از مادربردی تنها با یک مدل پردازنده سازگار است. سازگاری مادربرد با سی‌پی‌یو تنها به همین سوکت وابسته است؛ بنابراین در هنگام خرید مادربرد باید به سازگاری سوکت آن با پردازنده توجه داشته باشید یا پردازنده را متناسب با سوکت موجود بر روی مادربرد تهیه نمایید.
2. بایوس (BIOS):
وظیفه بایوس هماهنگ کردن عملکرد بخش‌های سخت‌افزاری متفاوت با یکدیگر است و باید در صورت لزوم، سخت‌افزارها را عیب‌یابی کند. CMOS نیز در این قسمت قرار گرفته است. این قطعه باید تمامی تنظیمات را بر روی رایانه ذخیره نماید. باتری مادربرد نقشی مهم در درست کارکردن بایوس دارد و درصورتی‌که دچار مشکل شود، تنظیمات کامپیوتر ذخیره نمی‌شوند و در بایوس خطا رخ می‌دهد.
3. اسلات‌های توسعه (PCI):
اسلات‌ها نوعی شیار بر روی مادربرد است که برای سوار شدن و اتصال قطعات سخت‌افزاری از آنها استفاده می‌شود. علاوه بر جایگاه‌هایی که برای اجزای اصلی در سیستم‌های کامپیوتری در مین برد وجود دارد، اسلات‌های توسعه نیز در آن تعبیه شده‌اند تا بتوان کارت‌های صدا، تلویزیون، شبکه و مودم را بر روی آن نصب نمود. کسانی که می‌دانند مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ با اهمیت تعداد اسلات‌های توسعه در آن نیز آشنا هستند.
4. اسلات کارت گرافیک (AGP):
اسلات کارت گرافیک یا PCI Express برای اتصال کارت گرافیک مناسب است. البته در برخی از مادربردها، پردازنده گرافیکی همراه با مادربرد اراده می‌شود. شما در این محصولات اسلات کارت گرافیک را مشاهده نمی‌کنید.
5. اسلات ساتا (Sata):
همانطور که از نام اسلات ساتا پیداست از این محل برای اتصال کابل ساتا به مادربرد استفاده می‌شود. این کابل معمولاً همراه هارد یا درایو CD عرضه می‌گردد. به طور معمول 4 عدد از این اسلات بر روی مادربردهای متداول قرار دارد که به ترتیب اولویت با اعداد 0، 1، 2 و 3 نشان داده شده‌اند.
6. باتری پشتیبان (CMOS):
هنگامی که سیستم را خاموش می‌کنید، باتری پشتیبان فعال می‌شود و انرژی الکتریکی موردنیاز بایوس و ساعت را تأمین می‌کند. اگر باتری پشتیبان را از مادربرد خارج کنید، ممکن است که تنظیمات بایوس ریست شود در این حالت حتی رمز عبور برای ورود به ویندوز نیز از کار می‌افتد. خوب است که می‌دانیم مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ زیرا از اهمیت وجود باتری پشتیبان و سلامت آن نیز مطلع هستیم.
7. ورودی‌های USB:
در پنل جلویی و پشتی کیس یک یا چند ورودی USB وجود دارد که همگی به مادربرد متصل هستند و دستورات ورودی را به پردازشگر منتقل یا از آن خارج می‌کنند.
8. اتصال فن CPU:
از این بخش مادربرد برای ارتباط بین فن پردازنده با برد اصلی استفاده می‌گردد. سیم فن CPU نیز به این بخش متصل است.
9. نگهدارنده هیت‌سینک و فن:
از نگهدارنده هیت‌سینک و فن برای اتصال پایه‌های این قطعات به مادربرد استفاده می‌شود.
10. اسلات آی‌دی‌ای (IDE):
از اسلات IDE برای اتصال کابل با همین نام به مادربرد استفاده می‌شود. این کابل را می‌توانید در بعضی از هاردها یا درایوهای CD و DVD قدیمی مشاهده کنید.
11. ورودی پاور اسلات رم (RAM):
از این بخش برای اتصال رم (RAM) به مادربرد استفاده می‌شود و تعداد آنها نیز به نوع مین بورد بستگی دارد. رم‌ها نقشی اساسی در سیستم‌های کامپیوتری دارند این را در حین پاسخ به مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ متوجه شده‌ایم.
12. چیپست Northbridge و Southbridge:
Northbridge و Southbridge دو قطعه بسیار مهم در مادربرد هستند که وظیفه ارتباط بین اجزای مختلف سیستم و مادربرد را بر عهده دارند. توضیحات تخصصی این دو قطعه به شرح زیر است:
- نورث بریج یا همان پل شمالی قطعه‌ای است که RAM روی آن قرار می‌گیرد و به کمک FBS به پردازنده اصلی متصل می‌گردد. همچنین این پل وظیفه کنترل ترافیک و انتقال اطلاعات از CPU به سایر قطعات را نیز بر عهده دارد.
- سوث بریج یا همان پل جنوبی قطعه‌ای است که به طور مستقیم به نورث بریج متصل می‌شود و از آن طریق با CPU نیز در ارتباط است. تمامی ورودی‌ها و خروجی‌های سیستم در پل جنوبی قرار گرفته‌اند و مهم‌ترین وظیفه این قطعه نیز این است که بین سخت‌افزارهای اصلی همانند سی‌پی‌یو و رم با ورودی و خروجی‌های سیستم مانند بایوس و هارد دیسک ارتباط برقرار نماید.
آشنایی با انواع مادربرد
تا اینجا متوجه شده‌ایم که مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ اما اگر به بازار سر بزنید، متوجه تنوع زیاد این قطعه خواهید شد. ممکن است نام‌های مختلف مدل‌ها شما را سردرگم کند، اما نگران نباشید! در ادامه، دو مدل معروف و پرکاربرد موجود در بازار را معرفی می‌کنیم.
- ATX:
این نوع مادربرد را طوری طراحی کرده‌اند که میان اجزای مختلف سازگاری ایجاد کند و امکان ارتقای آسان را فراهم سازد. شرکت اینتل اولین بار در سال 1995 استاندارد ATX را عرضه کرد. از آن زمان تاکنون، بسیاری از تولیدکنندگان این مدل را بازطراحی کرده و سپس تولید کرده‌اند. - Micro-ATX:
این مدل مادربرد کمی کوچک‌تر از ATX است که به‌منظور کاهش اندازه کیس‌های رایانه و قابل‌حمل‌تر شدن آنها، تولید و عرضه می‌شود. MicroATX اغلب قدرت کمتری نسبت به مادربردهای ATX معمولی دارند. - مادربرد Mini-ITX:
مادربردهای Mini-ITX ابعادی کوچک‌تر از مدل‌های Micro-ATX دارند و گزینه‌ای ایده‌آل برای ساخت سیستم‌های کم‌حجم و جمع‌وجور محسوب می‌شوند. این مادربردهای بسیار فشرده در کیس‌های کوچک، سیستم‌های چندرسانه‌ای خانگی (HTPC) و رایانه‌های کم‌صدا مورد استفاده قرار می‌گیرند. - مادربرد E-ATX:
مادربردهای E-ATX که از عبارت Extended ATX گرفته شده‌اند، در مقایسه با مادربردهای استاندارد ATX ابعاد بزرگ‌تری دارند. این مادربردهای قدرتمند و جادار، بیشتر در سیستم‌های حرفه‌ای و ایستگاه‌های کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از ویژگی‌های برجسته E-ATX، داشتن اسلات‌های توسعه اضافی و فضای بیشتر برای نصب حافظه RAM است. به همین دلیل، این نوع مادربرد انتخابی ایده‌آل برای سیستم‌های گیمینگ سطح بالا، تدوین ویدئو و پردازش‌های سنگین محسوب می‌شود.
بهترین برندهای مادربرد در بازار
کسانی که می‌دانند مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ به دنبال خرید بهترین برند آن هستند. نام‌های تجاری بزرگ و شناخته شده‌ای در بازار هستند که به تولید مادربرد می‌پردازند؛ اما فقط برندهای زیر در این بازار موفق شده‌اند و رضایت مشتریان را به دست آورده‌اند:
نکات مهم برای خرید مادربرد
برای خرید مادربرد عجله نکنید؛ شما باید نکات مهم زیر را در هنگام انتخاب این قطعه مهم در نظر بگیرید:
- اندازه: همانطور که ملاحظه کردید مادربردها در اشکال و ابعاد مختلفی عرضه می‌شوند پس شما باید یک محصول متناسب با اندازه کامپیوتر خود انتخاب کنید.
- اسلات‌های توسعه: اگر قصد نصب کارت‌های صدا، کارت‌های گرافیک و… را دارید، باید به سراغ یک مادربرد با اسلات‌های توسعه بیشتر بروید.
- چیپست: مهم‌ترین نکته در زمان خرید مادربرد سازگاری چیپست و سوکت پردازنده با آن است.
کلام آخر
ما در این مطلب پاسخی جامع به پرسش مادربرد چیست و چه کاربردی دارد؟ داده‌ایم. این قطعه یک برد با اتصالات الکترونیکی است که پردازنده، رم و دیگر سخت‌افزارها بر روی آن نصب می‌شوند. تأمین انرژی الکتریکی قطعات و ایجاد مسیرهای ارتباطی میان آنها، دو کاربرد اصلی مادربرد در کامپیوتر و لپ تاپ است.
شما می‌توانید مادربردهای متنوع سه برند برتر ایسوس، گیگابایت و MSI را از فروشگاه ویستا کامپیوتر به‌صورت حضوری یا آنلاین خریداری کنید. البته خرید مادربرد به‌صورت اینترنتی و تحویل حضوری نیز در این فروشگاه امکان‌پذیر است. تیم ما در ویستا کامپیوتر در تلاش است تا بهترین تجربه خرید قطعات کامپیوتری را برای شما رقم بزند.