تفاوت SSDهای NVMe ، SATA و M.2 چیست؟

وقتی تصمیم گرفتم SSD بخرم، اول فکر کردم همه مدل‌ها مثل هم هستن و فقط اندازه و قیمت مهمه. ولی یکی از دوستام بهم گفت: «صبر کن! NVMe، SATA و M.2 هرکدوم سرعت و کارایی خودشون رو دارن!» اولش گیج شدم، ولی وقتی کمی تحقیق کردم، فهمیدم انتخاب درست SSD می‌تونه کامپیوترت رو فوق‌العاده سریع کنه یا اگر اشتباه انتخاب کنی، مثل لاک‌پشت کند بمونه.

تو این مقاله می‌خوام به زبانی ساده و با مثال، تفاوت NVMe، SATA و M.2 رو توضیح بدم تا بدون هیچ سردرگمی، بهترین SSD رو برای سیستم خودت انتخاب کنی و از سرعت واقعی کامپیوترت لذت ببری.

معرفی انواع SSD از نظر نوع رابط

هاردهای SSD انواع مختلفی دارن و هر کدوم روش وصل شدنشون به سیستم فرق داره. تو این بخش می‌خوایم انواع SSD رو بر اساس نوع رابط‌شون بررسی کنیم.

SSD چیست؟ (انواع، مزایا و معایب)

1. SATA چیست؟

SATA که مخفف Serial Advanced Technology Attachment هست، در واقع یه راه ساده و سریع برای وصل کردن هارد و SSD به مادربرده. قبلاً هاردها با استاندارد قدیمی PATA وصل می‌شدن که کند و دست و پا گیر بود.

SATA اومده تا همه چیز رو راحت‌تر و سریع‌تر کنه و داده‌ها بین سیستم شما و هارد یا SSD با سرعت خوب رد و بدل بشن. خلاصه، اگر بخوای اطلاعاتت سریع حرکت کنه، SATA مثل پلی بین مادربرد و حافظه‌ت عمل می‌کنه.

2. NVMe چیست؟

NVMe که مخفف “Non-Volatile Memory Express” هست، یعنی یه رابط برای حافظه‌هایی که وقتی برق قطع شد اطلاعاتشون پاک نمیشه. اما اصل قضیه چیه؟ NVMe در واقع یه راه ارتباطیه که SSD با سیستم شما برقرار می‌کنه تا سرعت خوندن و نوشتن داده‌ها خیلی بالا باشه.

برخلاف هاردهای قدیمی که اطلاعاتشون باید از مسیر SATA رد بشه و گاهی سرعت محدود میشه، NVMe از مسیر PCIe مستقیم استفاده می‌کنه. این یعنی داده‌ها بدون توقف و کندی منتقل میشن و سرعت خیلی بالاتر میره.

نکته مهم اینه که NVMe خودش فرم فاکتور نیست. به همین دلیل می‌تونه هم روی M.2 باشه، هم PCIe، ولی در هر دو حالت مسیر اتصالش مستقیم و سریع هست، نه مثل SATA که محدودیت داره. به عبارتی، NVMe مثل یه بزرگراه پرسرعته که داده‌ها می‌تونن با بیشترین سرعت ازش عبور کنن و هیچ مانعی جلوی راهشون نیست.

3. M.2 چیست؟

تا چند سال پیش، بیشتر SSDها مثل هاردهای قدیمی ۲.۵ اینچی بودن و با کابل SATA وصل می‌شدن. اما حالا M.2 اومده تا سرعت و راحتی بیشتری بده این SSDها فرم فاکتور باریک و رابط NVMe دارن که باعث می‌شه سرعت انتقال داده خیلی بالا بره.

اسلات M.2 تقریبا ۲۲ میلی‌متر عرض داره و طولش بسته به مادربورد فرق می‌کنه. هرچقدر طولش بیشتر باشه، ظرفیت فلش NAND بالاتر و سرعتش هم بیشتره. اندازه‌ها معمولا بین ۱۶ تا ۱۱۰ میلی‌متر هستن، ولی بیشتر مدل‌ها ۸۰ میلی‌متری هستن. پس موقع خرید، مطمئن شو اندازه با فضای سیستم سازگاره.

M.2 دو نوع اصلی داره:

• M.2 SATA: سرعت معمولی، مناسب سیستم‌هایی که عملکرد فوق‌العاده مهم نیست.
• M.2 NVMe (PCIe): سرعت خیلی بالا، مصرف برق کمتر و بهینه، بهترین انتخاب برای کارهای سنگین.

پس موقع خرید SSD اینترنال M.2، نوع رابط مهم‌ترین نکته‌ست؛ NVMe همیشه سریع‌تر از SATAه.

پیشنهاد مطالعه: تشخیص هارد HDD از SSD در لپ‌تاپ و کامپیوتر

5 تفاوت SSDهای NVMe، SATA و M.2

این سه نوع حافظه‌ای که تا حالا اسمشون رو شنیدید، از چند تا نکته مهم با هم فرق دارن—مثل نوع رابط، سرعت، فرم فاکتور، نوع رابط، قیمت و حتی سازگاری. تو ادامه مقاله همه این تفاوت‌ها رو راحت و شفاف برات توضیح می‌دم تا بفهمی کدومش برای سیستم تو بهترینه.

1. سرعت حافظه‌

اگه مادربوردت جدید باشه، احتمالاً از رابط SATA III استفاده می‌کنه که نهایت سرعتش 600 مگابایت بر ثانیه هست. بیشتر SSDها با همین رابط می‌تونن حدود 530 مگابایت بر ثانیه اطلاعات بخونن و حدود 500 مگابایت بر ثانیه هم بنویسن. در مقایسه، هارددیسک‌های سنتی 7200 RPM نهایتاً حدود 100 مگابایت بر ثانیه سرعت دارن. پس وقتی می‌خوای تفاوت NVMe، SATA و M.2 رو بفهمی، اول باید سراغ سرعتشون بری.

حافظه‌های NVMe واقعاً سرعتشون بالاتره، حتی اگه فرم فاکتور هر دو SSD M.2 باشه. البته سرعت دقیق NVMe بستگی به نسل کانکتور PCIe داره. الان NVMeهای نسل 3 می‌تونن تا 3500 مگابایت بر ثانیه داده منتقل کنن و نسل 4 حتی تا 7500 مگابایت بر ثانیه! با یه حساب ساده می‌بینی که این یعنی حدود 7 برابر سریع‌تر از SSDهای SATA و تا 35 برابر سریع‌تر از هارددیسک‌های قدیمی HDD.

پیشنهاد مطالعه: تفاوت رنگ آبی و سبز SSD وسترن دیجیتال در چیست؟

2. فرم فاکتور

SSDهای NVMe معمولاً توی کامپیوترهای رومیزی آماده و لپ‌تاپ‌هایی که جای M.2 دارن استفاده می‌شن. البته فرم فاکتورهای دیگه هم هستن، ولی کمتر دیده می‌شن. از طرف دیگه، SSDهای SATA می‌تونن به شکل ۲.۵ اینچی یا M.2 باشن.

اگه لپ‌تاپ شما یه اسلات M.2 خالی داره، قبل از خرید باید حتما چک کنید که از NVMe، SATA یا هردوشون پشتیبانی می‌کنه یا نه. برای این کار، اول لازمه فرق NVMe، SATA و M.2 رو بدونید تا انتخاب درستی داشته باشید.

3. نوع رابط

هاردهای SSD با سیستم یا سرور از طریق NVMe یا SATA وصل می‌شن. البته NVMe سرعت خیلی بالاتری نسبت به SATA داره. از طرف دیگه، M.2 هم هست که نوعی فرم فاکتوره و می‌تونه به دو شکل SSD NVMe M.2 یا SATA M.2 عرضه بشه.

به عبارت ساده‌تر، وقتی می‌خوای SSD بخری، باید بدونی رابطش چیه و فرم فاکتور M.2 یا معمولی چقدر سرعت و کارایی میده.

4. قیمت

مثل همه چیز تو دنیای تکنولوژی، هر چی سرعت حافظه بالاتر باشه، قیمتش هم بالاتر میره. SSDهای SATA معمولاً قیمت مناسب‌تری دارن، اما NVMeها به خاطر تکنولوژی پیشرفته و سرعت بیشتری که دارن، یه مقدار گرون‌تر هستن. یعنی اگه میخوای حسابی سرعت داشته باشی، باید یه کمی بیشتر خرج کنی، ولی اگه دنبال یه گزینه اقتصادی‌تر هستی، SATA هم هنوز خیلی خوبه.

5. سازگاری

توی عملکرد، SSDهای SATA و NVMe حسابی با هم فرق دارن. SSDهای جدید SATA می‌تونن داده‌ها رو تا حدود ۵۵۰ مگابایت در ثانیه بخونن، ولی این سرعت برای همه‌ی سیستم‌ها به‌راحتی قابل دستیابی نیست.

از طرف دیگه، حافظه‌های M.2 که روی NVMe کار می‌کنن خیلی سریع‌تر هستن و سرعتشون بستگی به نسل PCI داره که استفاده می‌کنن. نسل‌های جدیدتر یعنی سرعت بالاتر! مثلا یه NVMe M.2 با PCIe Gen 4.0 می‌تونه تا ۷,۵۰۰ مگابایت در ثانیه داده بخونه، و با PCIe 5.0 این عدد به حدود ۱۴,۵۰۰ مگابایت بر ثانیه یا حتی بیشتر هم می‌رسه.

برای اینکه همه چیز واضح باشه، تفاوت SSDهای NVMe، SATA و M.2 رو براتون تو یه جدول ساده جمع کردیم تا راحت ببینید کدوم چی کارایی داره.

پیشنهاد مطالعه: استفاده همزمان از SSD و HDD در لپ‌ تاپ و کامپیوتر

سوالات متداول

کلام آخر

خلاصه که وقتی می‌خوای SSD بخری، باید تفاوت NVMe، SATA و M.2 و تاثیرشون روی سرعت و عملکرد سیستم رو بدونی. SATA ساده و اقتصادیه، NVMe مثل بزرگراه پرسرعته، و M.2 فرم فاکتوری جمع‌وجور و سریع بهت میده. انتخاب درست SSD کامپیوترت رو فوق‌العاده سریع می‌کنه، و انتخاب اشتباه مثل گذاشتن لاک‌پشت به جای خرگوشه!

با دونستن این نکات، می‌تونی بر اساس نیاز و بودجه‌ت بهترین گزینه رو انتخاب کنی و از سرعت واقعی سیستم‌ت لذت ببری.

تو هم تجربه یا سوالی درباره SSD داشتی؟ پایین مقاله بنویس تا با هم درباره تفاوت NVMe، SATA و M.2 گپ بزنیم!