روشهای رفع بدسکتور هارد
| بدسکتور چیست؟ | بدسکتور به نواحی آسیب‌دیده روی هارد گفته می‌شود که داده‌ها نمی‌توانند در آن ذخیره شوند. |
| انواع بدسکتور | 1. بدسکتور نرم‌افزاری 2. بدسکتور سخت‌افزاری |
| روشهای رفع بدسکتور | 1. استفاده از نرم‌افزارهای تعمیر هارد 2. فرمت کردن هارد 3. تعویض هارد (در صورت سخت‌افزاری بودن) |
| پیشگیری از بدسکتور | 1. استفاده از ابزارهای بهینه‌سازی 2. تهیه نسخه پشتیبان منظم از داده‌ها |
هاردها وسایلی آسیب‌پذیر هستند که ممکن است پس از مدتی استفاده با مشکل روبرو شوند. ممکن است زمانی که حافظه ذخیره‌سازی خراب خود را به یک متخصص نشان می‌دهید از او بشنوید که هارد شما بدسکتور شده است! اما بدسکتور شدن چه معنایی دارد؟ روشهای رفع بدسکتور هارد چیست؟
ما در این مطلب تمام آنچه که باید در مورد بدسکتور شدن هارد بدانید را به شما آموزش می‌دهیم تا بدون کمک متخصص نیز بتوانید این مشکل را رفع کنید. همچنین به شما پیشنهاد می‌کنیم، اطلاعات مهم خود را تنها بر روی یک هارد نگه ندارید و حتماً از آن نسخه پشتیبان بگیرید.
بدسکتور چیست و چه مشکلاتی به وجود می‌آورد؟
حافظه‌های ذخیره‌سازی از تعداد زیادی سکتور یا بخش تشکیل می‌شوند. زمانی که یکی از سکتورها یا بخش‌های هارد آسیب می‌بیند، در واقع یک بدسکتور (bad sector) ایجاد می‌شود. اگر بخشی از هارد بدسکتور شود، دیگر نمی‌تواند اطلاعات را در خود ذخیره کند. این مشکل باعث از دست رفتن اطلاعات مهم روی هارد می‌شود؛ اما سؤال اینجاست که چرا بدسکتور ایجاد می‌شود؟
بدسکتورها معمولاً به دلیل خرابی فیزیکی هارد دیسک‌های HDD ایجاد می‌شوند. این مشکل باعث کاهش سرعت هارد و اختلال در عملکرد آن می‌شود. در نهایت، زمانی که تعداد بدسکتورها بیش از حد زیاد شود، سیستم دیگر هارد را شناسایی نکرده و حافظه ذخیره‌سازی متوقف می‌شود.
بدسکتورها حتی در حافظه‌های SSD نیز به وجود می‌آیند. این مشکل دو دلیل اصلی دارد: اول اینکه ممکن است هارد آسیب فیزیکی دیده باشد و دوم اینکه خطاهای نرم‌افزاری باعث بروز این مشکل می‌شوند. درصورتی‌که سخت‌افزار حافظه آسیب دیده باشد، تعمیر آن مشکل یا غیرممکن است؛ اما بدسکتورهای نرم‌افزاری قابل‌رفع هستند. پیش از آنکه روش رفع بدسکتور هارد را به شما آموزش دهیم، باید با انواع بدسکتور آشنا شوید.
انواع بدسکتور هارد
بدسکتور شدن هارد ممکن است به‌صورت سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری باشد. متأسفانه بدسکتورهای فیزیکی هارد دیسک قابل اصلاح نیست. تنها بدسکتورهایی را می‌توان رفع کرد که منشأ نرم‌افزاری داشته باشند. ما در ادامه هر دو نوع بدسکتور را برای شما توضیح داده‌ایم:
1. بدسکتور سخت‌افزاری
بدسکتور سخت‌افزاری دلیل اصلی کند شدن هارد و هنگ کردن آن است. اگر هارد شما از نظر سخت‌افزاری دچار بدسکتور شود، صداهای ناهنجاری از آن خواهید شنید.
برخی از دلایل ایجاد بدسکتور سخت‌افزاری عبارت‌اند از:
- ممکن است هاردها در حین ساخت یا حمل‌ونقل آسیب ببینند و دچار بدسکتور شوند.
- صدمه دیدن کلاستر هارد نیز یکی دیگر از دلایل بدسکتور فیزیکی است.
- اگر هد دستگاه به سطح هارد برخورد کند در آن بدسکتور سخت‌افزاری به وجود می‌آورد.
- آخرین عامل ایجاد بدسکتور، نفوذ گردوغبار به داخل هارد است.
در این مواقع سیستم‌عامل شما تلاش می‌کند تا اطلاعات را از روی سکتور خراب بخواند یا بنویسد؛ اما با عدم تطابق اطلاعات یا خطای کد اصلاح خطا (Error-correcting Code) مواجه می‌شود. چند روش سخت‌افزاری برای رفع بدسکتور هارد عبارت است از:
- در برخی موارد می‌توان با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص رفع بدسکتور هارد، سکتورهای خراب یا بدسکتور را نشانه‌گذاری کرد تا در دفعات بعدی، از نوشتن اطلاعات بر روی این سکتورها چشم‌پوشی شود.
- در روش دوم نیز نرم‌افزار با نوشتن مجدد اطلاعات خالی بر روی بدسکتور، آن را از بین می‌برد.
- در گذشته از روش Low Level Format استفاده می‌کردند. در نسخه‌های مختلف سیستم‌عامل ویندوز نیز نرم‌افزاری برای این کار به نام Windows Check Disk وجود دارد که بدسکتورهای ایجاد شده را ترمیم و احیا می‌کند.
بدسکتور سخت‌افزاری SSD
حافظه‌های Solid یا حالت جامد که با نام SSD شناخته می‌شوند، ممکن است با مشکلات بدسکتوری مواجه شوند. برخی از این حافظه‌ها با سکتورهای خراب به بازار عرضه می‌شوند. برخی دیگر نیز به دلیل استفاده زیاد و جابه‌جایی اطلاعات بیشتر از حد استاندارد، دچار بدسکتور می‌شوند.
این بدسکتورها دوباره در قسمت مازاد حافظه SSD جای‌گذاری می‌شوند. هنگامی که حافظه مازاد اس‌اس‌دی پر شود، بدسکتورهای ایجاد شده به قسمت اصلی آن منتقل خواهند شد و در نتیجه از میزان فضای آزاد حافظه کم می‌شود.
بدسکتور سخت‌افزاری HDD
هاردهای مغناطیسی HDD نیز در اثر ضربه خوردن دچار بدسکتور می‌شوند. در این حافظه‌های ذخیره‌سازی نیز در حین تولید یا پس از آن بر اثر استفاده زیاد و نوشتن اطلاعات، بدسکتور ایجاد می‌شود. قطعات متحرک زیادی در این نوع هارد وجود دارد که با افتادن آن آسیب می‌بینند. سقوط هارد باعث اتصال هد با سطح دیسک شده و اثرات نامطلوبی مانند بدسکتور سخت‌افزاری را در آن به وجود می‌آورد.
ورود گردوغبار و آلودگی به درون محیط هارد دیسک هم از دیگر علت‌های ایجاد بدسکتور است. شما باید از هارد خریداری شده در برابر این عوامل محافظت کنید و در هنگام استفاده از آن، دقت به خرج دهید در غیر این صورت هارد شما خراب شده و اطلاعاتتان به خطر می‌افتند.
2. بدسکتور نرم‌افزاری
گاهی اوقات مشکلات نرم‌افزاری باعث ایجاد بدسکتورها در حافظه‌های ذخیره‌سازی می‌شوند که به آن، بدسکتور نرم‌افزاری می‌گویند. زمانی که سیستم کامپیوتری شما به‌صورت ناگهانی یا بر اثر قطعی برق خاموش می‌شود، احتمال اینکه هارد در آن زمان مشغول نوشتن یا خواندن اطلاعات باشد و ناگهان خاموش شود، بسیار زیاد است. این امر احتمال به وجود آمدن بدسکتور در هارد را افزایش می‌دهد. در برخی موارد نیز بدافزارهای مخرب و ویروس‌ها موجب بدسکتوری نرم‌افزاری می‌شوند.
درصورتی‌که شک دارید بدسکتور نرم‌افزاری بر روی هارد شما وجود دارد یا خیر باید از نرم‌افزارهایی مانند CHKDSK یا SCANDISK در ویندوز یا badblocks در یونیکس استفاده کنید. این نرم‌افزارها، سکتورهای خراب را علامت می‌زنند تا در آینده در آنها اطلاعاتی ذخیره نشود و به نوعی نادیده گرفته شوند؛ این هم یک روش رفع بدسکتور هارد است.
2 روش برای رفع بدسکتور هارد
اگر مشکل شناسایی نشدن هارد را دارید و متخصصین تشخیص داده‌اند که هارد شما بدسکتور شده باید با روشهای مختلف برای رفع بدسکتور هارد آشنا شوید. روشهای زیر برای رفع بدسکتورهای ایجاد شده در هر دو نوع حافظه SSD و HDD به‌صورت اینترنال و اکسترنال مناسب هستند:
- استفاده از نرم‌افزارهای تعمیر بدسکتور: نرم‌افزارهای زیادی برای تعمیر بدسکتور وجود دارد که می‌توان به HDD Regenerator، HD Tune، SpinRite اشاره کرد. این نرم‌افزارها هارد را اسکن کرده و با تعمیر بدسکتورها، حافظه را به حالت قبلی خود برمی‌گردانند.
- فرمت کردن هارد: گاهی با فرمت کردن هارد دیسک نیز می‌توان بدسکتورهای آن را رفع کرد البته باید توجه داشته باشید که فرمت کردن، تمامی داده‌های روی هارد دیسک را از بین می‌برد پس حتماً قبل از انجام این کار، از تمامی اطلاعات مهم روی هارد خود پشتیبان‌گیری بگیرید.
- تعویض هارد دیسک: درصورتی‌که هارد شما دچار بدسکتور شده باشد و روشهای قبلی به موفقیت نرسند؛ بهترین راه برای حل مشکل، تعویض آن است.
در ادامه دو روش رفع بدسکتور هارد یعنی نرم‌افزارهای بدسکتور گیری و فرمت کردن هارد را برای شما بیشتر توضیح می‌دهیم.
1. رفع بدسکتور هارد به کمک نرم‌افزار
نرم‌افزارهای مختلفی برای بدسکتورگیری هارد ارائه شده‌اند. این نرم‌افزارها به کاربر اجازه می‌دهند تا سکتورهای هاردتان را اسکن کرده و در صورت وجود بدسکتور، آن را رفع کنند. زمانی که بخشی از هارد دچار بد سکتور می‌شود، به احتمال زیاد اطلاعات آن نیز از بین می‌رود؛ اما به دیگر اطلاعات روی حافظه آسیبی وارد نمی‌شود و هارد دیسک همچنان کار می‌کند.
اغلب کاربران از نرم‌افزارهای یکپارچه‌سازی هارد استفاده نمی‌کنند در نتیجه اطلاعات بر روی حافظه به‌صورت نامنظم نوشته می‌شود. با بد سکتور شدن دیسک، امکان آسیب دیدن بخش زیادی از اطلاعات وجود دارد؛ بنابراین اولین کاری که بعد از اینکه متوجه شدن بدسکتور شدن هارد باید انجام داد استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص است.
این نرم‌افزارها قسمت‌هایی که دچار بد سکتور شده‌اند را غیرفعال می‌کنند تا در صورت جابه‌جایی اطلاعات بر روی هارد، داده‌ها بر روی قسمت‌های خراب آن نوشته نشوند. علامت‌گذاری نرم‌افزار توسط سیستم‌عامل شناسایی شده و در نهایت اطلاعات بر روی این قسمت‌ها بارگذاری با به آنها منتقل نمی‌شوند.
با این کار ظرفیت هارد دیسک شما کمتر خواهد شد؛ اما اطلاعات موجود دچار آسیب نمی‌شوند. در صورت انجام ندادن این روش رفع بدسکتور هارد نه تنها اطلاعات شما آسیب می‌بینند؛ بلکه امکان بیشتر شدن بد سکتور هارد دیسک نیز بیشتر می‌شود.
بهترین نرم‌افزارها برای رفع بدسکتور هارد
چند نرم‌افزار بدسکتورگیری هارد که آنها بررسی کرده‌ایم عبارت‌اند از:
- EaseUS Data: این نرم‌افزار با استفاده از امکانات و قابلیت‌های پیچیده‌ای که دارد می‌تواند اطلاعاتی را که بر اثر بدسکتور شدن هارد از بین رفته‌اند را برگرداند.
- HDD Regenerator: نرم‌افزار مذکور از تکنولوژی Scan and Repair استفاده می‌کند تا بدسکتورهای هارد را تعمیر و بازیابی نماید. این نرم‌افزار هم برای هاردهای HDD و هم بدسکتور هارد SSD قابل‌استفاده است.
- SpinRite: این نرم‌افزار نیز برای تعمیر و نشانه‌گذاری بدسکتورهای هارد و بازیابی داده‌های از دست رفته مناسب است. همچنین می‌توان از آن برای بدسکتورگیری هاردهای HDD و SSD استفاده کرد.
- HD Tune: نرم‌افزار فوق ابزاری مناسب برای تست سرعت انتقال داده ها، بررسی وضعیت سلامت حافظه، جستجوی بدسکتور و آنالیز عملکرد هارد است.
- Victoria: از این نرم‌افزار هم برای تست سلامت هارددیسک‌ها استفاده می‌شود.
- CrystalDiskInfo: نرم‌افزار مذکور نیز برای مانیتورینگ و بررسی وضعیت سلامت هارد مناسب است.
در بخش بعدی کار با اولین مورد یعنی EaseUS Data را به شما آموزش می‌دهیم.
تعمیر هارد بدسکتور شده با استفاده از نرم‌افزار EaseUS
پس از آن که متوجه شدید هارد شما بدسکتور شده است، باید اطلاعات قسمت‌های خراب و معیوب را بازیابی کنید و داده‌های خود را ریکاوری کنید. شما می‌توانید این کار را با استفاده از نرم‌افزارهای مختلف انجام دهید؛ اما ما پیشنهاد می‌دهیم که از EaseUS Data Recovery Wizard Professional استفاده کنید.
قدم بعدی پس از برگرداندن اطلاعات از روی هارد، تعمیر بدسکتورهای ایجاد شده است. این کار را نیز می‌توان با نرم‌افزار EaseUS Partition Master Professional انجام داد. برای بدسکتورگیری با این نرم‌افزار باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- پس از دانلود و نصب نرم‌افزار، آن را اجرا کنید تا لیستی از پارتیشن‌های موجود در سیستم کامپیوتری به شما نشان داده شوند.
- بر روی پارتیشن مربوط به هارد راست کلیک کرده و گزینه Check Partition را انتخاب نمایید.
- پنجره کوچکی برای شما باز می‌شود و نحوه چک کردن پارتیشن را از شما می‌پرسد.
- برای تست کامل هارد دیسک و رفع مشکل آن ابتدا گزینه Check Partition Properties را انتخاب کنید.
- سپس Call Windows Chkdsk to fix errors را زده و در نهایت Surface Test را انتخاب نمایید.
- با زدن دکمه OK بدسکتورگیری هارد شروع می‌شود.
پیشنهاد مطالعه: طول عمر هارد اینترنال چقدر است؟
2. رفع بدسکتور هارد به کمک CMD
شما می‌توانید از Command Prompt (CMD) نیز برای رفع خرابی‌های هارد استفاده کنید. در نظر داشته باشید که رفع بدسکتورها با CMD ممکن است موجب پاک شدن اطلاعات موجود شود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود قبل از استفاده از این روش، از داده‌های مهم خود پشتیبان تهیه کنید.
این روش رفع بدسکتور هارد در ویندوز 10 و با استفاده از CMD به‌صورت زیر انجام می‌شود:
- ابتدا کلیدهای ترکیبی Windows + R را فشار دهید و سپس CMD را در کادر مربوطه تایپ کنید.
- Enter را بزنید تا پنجره Command Prompt باز شود.
- دستور chkdsk [حرف درایو]: /f /r /x را در پنجره فرمان تایپ کنید. (توجه: [حرف درایو] را با نام درایوی که می‌خواهید بخش‌های خراب را بررسی و رفع نمایید، جایگزین شود.)
- برای اجرای دستور فوق Enter را فشار دهید.
- دستور chkdsk هارد شما را از نظر خطاهایی مانند بدسکتورها اسکن می‌کند و سپس تلاش می‌کند خطاها را رفع کند. این مرحله ممکن است باتوجه‌به اندازه درایو و تعداد خطاهای پیدا شده کمی طول بکشد.
- پس از تکمیل فرایند، پیامی به شما نشان داده می‌شود که در آن اشاره شده است که آیا خطایی پیدا و رفع شده یا خیر. (توجه: اگر بدسکتور به وجود آمده به دلیل آسیب فیزیکی به هارد رخ داده باشد این روش کار نمی‌کند.)
تعمیر هارد آسیب دیده و بدسکتور شده
تا اینجا به روشهای رفع بدسکتور هارد به کمک نرم‌افزار اشاره کرده‌ایم؛ اما زمانی که آسیب فیزیکی به هارد علت اصلی بروز مشکل باشد، مسئله تغییر می‌کند. روشهای قبلی برای حل آسیب‌های فیزیکی موثر نیستند و باید هارد توسط فردی متخصص و آموزش‌دیده باز شود و در صورت امکان، تعمیر گردد. تعمیر هارد بدسکتورشده نیاز به ابزار و تجهیزاتی دارد که به دلیل بالا بودن قیمت آنها، خریدشان به صرفه نیست. همچنین انجام این کار به دانش و تجربه کافی در بازیابی اطلاعات نیاز دارد.
اگر هارد شما حاوی اطلاعات و فایل‌های مهمی است، هرگز آن را باز نکنید. اقداماتی که برای تعمیر هارد بدسکتور شده توسط خودتان یا افراد غیرحرفه‌ای انجام می‌شود، ممکن است باعث از دست رفتن تمام اطلاعات ذخیره‌شده در هارد شود.
راهکارهایی برای جلوگیری از بد سکتور شدن هارد
حتماً شما هم می‌دانید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است! با چند اقدام ساده می‌توان از مشکل بدسکتور شدن هارد پیشگیری کرد، برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:
- شما باید با احتیاط از هارد خود استفاده کنید؛ زیرا این حافظه حساس است و به راحتی در اثر لرزش یا ضربه آسیب می‌بیند. برای این کار باید سیستم کامپیوتری یا لپ تاپ خود را در جای ثابتی قرار دهید و در زمان استفاده از هارد اکسترنال، آن را تکان ندهید.
- هارد دیسک باید خنک نگه داشته شود؛ زیرا گرمای بیش از حد، خطر خرابی سکتور را افزایش می‌دهد. بدین منظور بهتر است از فن‌های خنک‌کننده برای لپ تاپ و کامپیوتر خود استفاده نمایید.
- شما باید از هارد خود در برابر قطع ناگهانی برق محافظت کنید؛ این امر خطر خرابی سکتورها را افزایش می‌دهد. برای این کار هم می‌توان از یک باتری پشتیبان یا یک سیستم برق اضطراری (UPS) استفاده کرد.
- از منبع تغذیه مطمئن برای سیستم و هارد خود استفاده کنید. نوسانات منبع تغذیه می‌تواند باعث خرابی سکتور در هارد دیسک و بدسکتورشدن آن شود. به همین دلیل باید مطمئن شوید منبع تغذیه شما قابل‌اعتماد است و حتماً از محافظ برق استفاده کنید.
- تعمیر و نگهداری منظم هارد نیز ضروری است. با اسکن منظم هارد، خطاها را شناسایی کرده و از بدسکتور شدن آن جلوگیری می‌کنید. می‌توانید از ابزارهای مانند CHKDSK در ویندوز یا Disk Utility در macOS برای اسکن هارد خود استفاده نمایید. کار با برخی از این ابزارها در روش رفع بدسکتور هارد آموزش داده شد.
- فقط هاردهای باکیفیت را خریداری کنید. یکی از مهم‌ترین کارهایی که در زمان خرید هارد اینترنال و اکسترنال باید انجام دهید، انتخاب یک برند و مدل معتبر است.
- به‌هیچ‌عنوان از هارد خود استفاده بیش از حد و نادرست نکنید. استفاده بیش از حد دلیل اصلی خرابی سکتورها است. استفاده نادرست مانند خاموش کردن ناگهانی برنامه‌ها و سیستم‌عامل نیز به هارد آسیب می‌زند.
- از آنتی ویروس معتبر و مناسب استفاده کنید. ویروس‌ها و بدافزارها نیز می‌توانند هارد شما را بدسکتور کنند؛ بنابراین ما به شما پیشنهاد می‌کنیم یک آنتی ویروس خوب بر روی سیستم خود نصب نمایید.
با رعایت نکات فوق می‌توانید خطای بدسکتور هارد را تا حد زیادی کاهش دهید؛ اما ممکن است با وجود تمام مراقبت‌ها و نگهداری مناسب از هارد باز هم مشکل بدسکتور شدن آن را تجربه کنید. به همین دلیل ما به مشتریان خود توصیه می‌کنیم به طور منظم از اطلاعات و داده‌های خود، نسخه پشتیبان تهیه کنند تا خطر از دست رفتن اطلاعات به دلیل بدسکتور شدن یا سایر خرابی‌های هارد را به حداقل برسانند.
کلام آخر
برای شناسایی سکتورهای آسیب‌دیده و غیرقابل‌استفاده‌ی هارد، باید آنها را علامت‌گذاری کنید. بدسکتور ممکن است به دلایل سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری ایجاد شود. معمولاً نمی‌توان بدسکتورهای سخت‌افزاری را برطرف کرد، اما مشکلات نرم‌افزاری قابل حل هستند.
ما دو روش رفع بدسکتور هارد با نرم‌افزار و CMD را به شما آموزش دادیم. توجه داشته باشید که این روش‌ها، صرفاً برای هاردهایی جواب می‌دهد که تعداد بدسکتور آنها از ۳۰ تا ۴۰ بیشتر نباشد و ایرادهای مکانیکی و فیزیکی شدیدی نداشته باشند.
اگر اطلاعات مهمی بر روی هارد خود دارید، بهتر است حل مشکل سکتورهای معیوب را به یک متخصص بسپارید؛ زیرا مراکز تخصصی از تجهیزات پیشرفته برای بازیابی اطلاعات استفاده می‌کنند. ما در ویستا کامپیوتر انواع هارد اکسترنال و اینترنال با کیفیت بالا را به شما ارائه می‌دهیم. تولیدکنندگان معتبر از آسیب دیدن سکتورها در حین تولید جلوگیری می‌کنند. این محصولات به‌صورت اصولی بسته‌بندی می‌شوند تا در حین حمل‌ونقل آسیب نبینند. ما هاردهای برندهای معروف و شناخته‌شده را برای شما تأمین کرده‌ایم تا کمتر با مشکلات مذکور روبرو شوید.